İstihdam Koşulları
İstihdam Koşulları
Çiftçiler, arazilerinde çalışanlara aşağıdaki koşulları sağlamalıdır;
- Ücretli işçilere geçerli yasal ulusal asgari ücret ödenmelidir,
- İşçi, sosyal güvenlik primini kendi ödeyecekse işveren günlük brüt asgari ücret ödemelidir,
- İşçilerin parça başı ücretlendirildiği durumlarda bu ücretlendirme normal çalışma koşulları altında normal çalışma saatlerinde işçinin geçerli ulusal asgari ücreti ya da bölgesel ücretlendirme (hangisi daha yüksekse) kazanmasına imkan verilmelidir,
- İşçilere düzenli olarak nakit veya kendilerine uygun gelen şekilde ücretleri ödenmelidir,
- Eşit işe eşit ücret ilkesine uyulmalıdır; yerli ile yabancı işçiye, genç ile yetişkin işçiye, kadın ile erkek işçiye aynı iş için eşit ücret ödenmelidir,
- Tüm çalışma koşullarına ilişkin işçilerin rızası önceden alınmalıdır,
- İşçiler hukuki bağlayıcılığı olan yazılı iş veya hizmet sözleşmeleri altında istihdam edilmelidir,
- Ulusal yasalara uygun olarak işçilerin takipleri için gerekli kayıtlar (puantaj) tutulmalıdır,
- Geçici, sezonluk, taşeron ve süreli sözleşmeli işçiler istihdam edildikleri sürede daimi isçilerle ayni menfaatleri ve istihdam koşullarını elde etmelidirler,
- Çiftçiler sürekli, geçici ve yevmiyeli işçiler ile işe başlamadan önce yazılı bir sözleşme imzalamalıdır,
- Çalışma saatleri, ulusal kanunlara veya ilgili toplu sözleşmelere uygun olmalıdır,
- Fazla mesai gönüllülük esasına dayanmalıdır ve yasalara ya da geçerli toplu iş sözleşmelerine göre ücretlendirilmelidir.
- Eğer çiftçi bir aracı ile sözleşme usulü çalışıyorsa, bir ihlal durumunda “Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği”ne göre aracı da çiftçi gibi sorumludur.
- Geçici sözleşmelerde azami süre 6 ay olup, mevsimlik tarım işlerinde süre sınırı olmadan sözleşme yenilebilir.
- Eğer işçi bir yıldan az süren mevsimlik bir işte çalışılıyor ise, işçinin yıllık ücretli izin hakkı bulunmamaktadır. Ancak tarımda çalışan sürekli işçilerin (çiftçi ile yaptığı sözleşme çerçevesinde) ücretli izin hakkı bulunmaktadır.
- Geçici iş sözleşmelerinde “mevsimlik tarım işi sözleşmesi örneği” önerilmektedir.
- Tarımda çalışma saati haftalık toplam 45 saat olup; bu süre iklim, mevsim koşulları ve işlerin niteliği göz önünde bulundurularak aksi sözleşme ile kararlaştırılmadıkça haftanın günlerine eşit bölünür. Günlük çalışma saati yetişkin işçiler için 11 saati aşmamalıdır. Hasat döneminde farklı ürünlerde, yerel komisyonlar çalışma saat aralıklarını belirleyebilirler.
- İşveren, işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı bir hesap pusulası vermelidir. Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği’ne göre, işverence her işçiye ayrı olarak ödenir (tarım aracısına değil – işçinin kendine ödenir).
- Çiftçi, bir tarımsal işletmeye sahip ise ve yabancı uyruklu kişileri istihdam ediyor ise istihdam ettiği tüm yabancı uyruklu çalışanlar için çalışma iznine başvurmak zorundadır. Çalışma izni; T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca resmi bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izin belgesidir. Çalışma izin başvurusunun olumlu değerlendirilmesi halinde yabancıya, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, belirli bir işte çalışmak şartıyla ilk başvuruda en çok bir (1) yıl geçerli süreli çalışma izni verilir. Yapılacak çalışma izni uzatma başvurusunun olumlu değerlendirilmesi halinde yabancıya aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok iki yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok üç yıla kadar çalışma izni verilir. Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar süresiz çalışma iznine başvurabilirler. İşverenlerin sürekli çalışan işçiler için çalışma izni başvurusu e-Devlet kapısı üzerinden e-izin (https://ecalismaizni.ailevecalisma.gov.tr/#/eizin) sistemine başvurularak gerçekleştirilir. Geçici işçiler çalışma iznine tabi değildir, fakat Çalışma ve İş Kurumunun İl Müdürlüğüne “tarım çalışma izni muafiyeti” başvurusu yapılmalıdır. Geçici koruma tarihinden itibaren 6 ay sonra çalışma iznine başvuruda bulunulabilir. Geçici Koruma sağlanan işçinin kaldığı il için çalışma izni verilir. Toplam çalışan sayısı 10’dan az olan işyerlerinde, en fazla bir geçici koruma sağlanan yabancının çalışmasına izin verilebilir.
- İkamet iznine sahip olmak yasal olarak çalışabilmek için yeterli değildir ve çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almaları zorunludur.
Tarım İşçileri ile Sözleşmeler
Arazilerdeki tüm işçi profilleri için çiftçilerin yazılı sözleşme yapması her iki tarafın da haklarını koruyan ve her iki taraf için de görev ve sorumlulukların belirlenmesi açısından oldukça önemli ve gereklidir.
Burada önemli olan husus çiftçi, yevmiyeli işçileri elçi aracılığı ile değil de, doğrudan kendi istihdam ederse işçinin kendisi ile doğrudan sözleşme yapması gerekirken, elçi aracılığı ile istihdam ettiğinde ise; çiftinin sadece elçi ile sözleşme yapması yeterli olacaktır. Çünkü, elçi ile yapılan sözleşmenin ekinde yer alan işçi listesi sayesinde istihdam edilecek işçiler sözleşmeye tabii olmaktadırlar.
Sürekli ve geçici işçiler ile belirli süreli veya belirsiz süreli sözleşmeler imzalandıktan sonra sözleşmeye konu olan disiplin yönetmeliği ve ekleri hususunda işveren, işçilere düzenli aralıklar ile bilgilendirme/hatırlatma yapılmalıdır. Ayrıca günlük kayıt çizelgeleri de arazilerde tutulmalıdır.
Diğer taraftan sürekli ve geçici işçiler ile imzalanacak sözleşmenin ekleri olan disiplin yönetmeliği ve ekleri sözleşmeden istenirse çıkarılabilir ve sözleşmenin disiplin kuralları bölümüne özgün maddeler eklenebilir.
Geçici ve sürekli işçiler için aynı sözleşme formatı kullanılabilirken mevsimlik işçilerde T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının mevsimlik tarım sözleşmesi formatı kullanılmalıdır.
İşçi kayıt listelerini (puantaj) indirmek için tıklayınız.
Çiftçilerin sürekli (daimi işçi) işçiler ile yapabileceği sözleşme metnini indirmek için tıklayınız.